Jak czytać orzeczenie z poradni psychologiczno-pedagogicznej?

Jak czytać orzeczenie z poradni psychologiczno-pedagogicznej?

Sprawdź, co oznaczają zapisy

Orzeczenie to drugi obok opinii dokument, który możemy otrzymać od rodziców lub pełnoletnich uczniów. Opinia jest dokumentem zalecającym szkole podjęcie określonych działań, natomiast orzeczenie obliguje do szczególnej organizacji kształcenia. Najczęściej do szkół dostarczane są orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Wskazane w nich zalecenia muszą być respektowane. Co zrobić, kiedy otrzymasz orzeczenie i dowiedz się, jak czytać treści zawarte w nim treści.

Jakie orzeczenie może wydać poradnia psychologiczno-pedagogiczna

W szkole najczęściej spotykamy się z orzeczeniami o potrzebie:

• • kształcenia specjalnego (ze względu na niepełnosprawność ucznia, niedostosowanie społeczne lub zagrożenie niedostosowaniem społecznym),

• • indywidualnego nauczania (najczęściej z uwagi na stan zdrowia uniemożliwiający uczęszczanie do szkoły),

• • zajęć rewalidacyjno-wychowawczych (dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim).

Pamiętajmy, że orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się, kiedy u ucznia stwierdzono:

• • jest niesłyszenie lub słabe słyszenie

• • niedowidzenie lub słabe widzenie

• • niepełnosprawność ruchową, w tym z afazję,

• • niepełnosprawność intelektualną (w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym),

• • autyzm, w tym zespół Aspergera,

• • niepełnosprawności sprzężone,

• • zagrożenie niedostosowaniem społecznym lub niedostosowanie społeczne.

Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zwykle na etap edukacyjny

W każdym orzeczeniu musi być informacja odnośnie do tego, na jaki okres zostaje ono wydane. W przypadku potrzeby kształcenia specjalnego najczęściej będzie to I (klasy 1-3) lub II etap edukacyjny (klasy 4-8).

Należy pamiętać o tym, że w przypadku orzeczeń wydanych przed 1 września 2017 roku na pierwszy etap edukacyjny ich ważność zostaje przedłużona do końca IV klasy.

Działania szkoły po otrzymaniu orzeczenia z poradni

Bezzwłocznie po otrzymaniu dokumentu z poradni w szkole powinien zostać zwołany zespół ds. WOPFU i IPET, w skład którego wchodzą wszyscy nauczyciele uczący dziecko, specjaliści oraz rodzice ucznia. Zespół na podstawie informacji przekazanych przez zespół orzekający oraz własnej wiedzy o uczniu przygotowuje wieloaspektową ocenę poziomu funkcjonowania ucznia, a następnie na jej podstawie indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. Wszystkie te dokumenty są wiążące dla każdej osoby pracującej z uczniem.

Z czego składa się orzeczenie?

Treść orzeczenia określa rozporządzenie MEN w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Należy wspomnieć, że ww. rozporządzenie określa wzór dokumentu. poniżej opisano najważniejsze, z punktu widzenia szkoły, elementy orzeczenia.

Diagnoza funkcjonowania ucznia – uwzględniająca zarówno obszary, w których uczeń ma trudności, jak i jego mocne strony i potencjał rozwojowy. Diagnoza powinna również obejmować ograniczenia wynikające ze środowiska szkolnego i wychowawczego

Zalecenia i formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej – czyli zajęcia specjalistyczne, w których dziecko powinno brać udział (np. logopedyczne, rewalidacyjne), także ogólne zalecenia dla nauczycieli do pracy z uczeniem oraz rodzicem.

Cele rozwojowe i terapeutyczne – czyli określenie najważniejszych obszarów funkcjonowania dziecka, które wymagają usprawnienia

Formy kształcenia – wyszczególnienie form kształcenia (np. szkoła specjalna, szkoła integracyjna, szkoła ogólnodostępna), przy czym to rodzic lub prawny opiekun decyduje o tym, w jakiej placówce dziecko będzie kontynuowało edukację

Jak czytać orzeczenie z poradni psychologiczno-pedagogicznej?

Największą trudność w interpretowaniu dokumentów z poradni sprawiają zalecenia. Poniżej wyjaśniamy, jak interpretować zapisy w orzeczeniach z poradni.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia – to określenie konkretnych rzeczy z danego przedmiotu, jakie uczeń musi umieć by uzyskać konkretną ocenę. Takie wymagania powinny być określane dla każdego przedmiotu osobno w oparciu o podstawę programową.

Dostosowanie warunków i sposobów pracy z dzieckiem – np. tworzenie indywidualnych kart pracy dla ucznia, zapewnienie uczniowi takiego miejsca w klasie, w którym może mieć stały kontakt wzrokowy z nauczycielem, a nauczyciel może podchodzić w czasie lekcji, zapisywanie prac domowych przez nauczyciela w wyznaczonym do tego miejscu, dzielenie materiału do opanowania na mniejsze części, formułowanie jednozdaniowych poleceń na testach, wyraźne (wolniejsze, głośniejsze, prostsze) formułowanie komunikatów do dziecka i upewnianie się czy zrozumiał polecenie, umożliwienie uczniowi pisania dłuższych prac na komputerze, itp.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana w trakcie bieżącej pracy z uczniem – to np. umożliwienie uczniowi wyjścia z lekcji i rozładowania emocji (wyciszenia się) w gabinecie pedagoga, kiedy ma taką potrzebę,

Obserwowanie lekcji przez specjalistów pracujących z dzieckiem indywidualnie (np. logopeda, psycholog) i wymiana doświadczeń w pracy i obserwacji na temat ucznia.

Rozmowy wspierająco-motywacyjne przeprowadzane z psychologiem, także konsultacje i bieżące wsparcie rodzica ucznia w kontekście jego umiejętności wychowawczych.

Przeprowadzanie w klasie ucznia warsztatów z zakresu kompetencji społeczno-emocjonalnych (np. radzenia sobie ze stresem).

Wszystkie zalecenia powinny być zgodne z przepisami o organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. W szkole pomoc jest udzielana w trakcie bieżącej pracy z uczniem oraz przez zintegrowane działania nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów, a także w formie:

• • zajęć rozwijających uzdolnienia,

• • zajęć rozwijających umiejętności uczenia się,

• • zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym,

• • zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu – w przypadku uczniów szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych,

• • porad i konsultacji,

• • warsztatów.

Pojęcia, którymi posługuje się zespół orzekający – słowniczek

Orzeczenia często pisane są dosyć specjalistycznym językiem, który nie zawsze jest czytelny dla osób, które na co dzień nie zajmują się diagnozą. Poniżej znajduje się wyjaśnienie wybranych pojęć.

Funkcje poznawcze (inne określenia: rozwój poznawczy, obszar funkcji poznawczych) – najogólniej mówiąc to procesy, za pomocą których odbieramy („poznajemy”) otoczenie. Są to między innymi: spostrzeganie, odbieranie wrażeń, myślenie, uwaga, pamięć. Określenie „zróżnicowanie w obszarze funkcji poznawczych” będzie oznaczało, że uczeń ma dobrze (w normie) rozwiniętą jedną umiejętność, np. pamięć wzrokowo-przestrzenną (czyli potrafi stworzyć w głowie obraz różnych przedmiotów i ich położenia względem siebie – np. układając klocki), a gorzej rozwiniętą inną, np. percepcję wzrokową (czyli umiejętność przetwarzania w mózgu informacji o przedmiocie w zasięgu naszego wzroku).

Pamięć krótkotrwała – rodzaj pamięci używany do krótkotrwałego (czasowego) przechowania informacji, czyli np. „Mama powiedziała, żebym wyniósł śmieci”. Większość informacji magazynowanych w pamięci krótkotrwałej nie przechodzi do pamięci długotrwałej. Zaburzenia pamięci krótkotrwałej będą świadczyły o problemach z odtwarzaniem informacji, które uczeń dostał przed chwilą i nie potrafi jej przywrócić (np. przez godzinę powtarza jeden wzór, a po zamknięciu zeszytu nie jest w stanie go sobie przypomnieć).

Pamięć długotrwała – magazyn pamięci trwałych informacji, teoretycznie jej pojemność oraz czas przechowania informacji są nieograniczone. Zaburzenia pamięci długotrwałej objawiają się w sytuacjach, kiedy dziecko w danym dniu świetnie opanowało określony materiał, a za tydzień nie jest w stanie przypomnieć sobie żadnych szczegółów z tego tematu.

Normy – często w orzecznictwie spotykamy się z określeniami „w normie rozwojowej” czy „trochę poniżej normy”. Określenie „norma” w tym przypadku odnosi się do psychometrii, czyli dziedziny psychologii zajmującej się testami psychologicznymi. Dla każdego testu psychologicznego ustala się normy, czyli najogólniej mówiąc „widełki” wyników określających, co jest normą dla danej grupy wiekowej. Po wykonaniu testu wynik dziecka (podawany najczęściej w tzw. „stenach”) porównuje się z normami dla tego testu. Zapis z pogranicza normy będzie informacją, że dziecko wymaga szczególnej obserwacji (często także powtórzenia badań po jakimś czasie), by określić czy jego umiejętności w danym zakresie osiągnęły normę czy też uległy pogorszeniu. Wyniki testów psychometrycznych są w dużej mierze uzależnione od stanu psychofizycznego dziecka w momencie, kiedy do nich podchodzi i często to właśnie ten stan może powodować nieznaczne odchylenia od normy.

Test Weschlera – dokładniej „Skala Inteligencji Wechslera” to jeden z najpopularniejszych testów do badania inteligencji ogólnej, przystosowany dla dzieci. Test Weschlera składa się ze skali słownej i bezsłownej.

Strefa słowna (inne określenia: skala słowna, strefa werbalna, inteligencja werbalna) – jedna z dwóch części mierzonych w testach do badania inteligencji. W zakres umiejętności należących do strefy słownej wchodzi m.in. ogólna wiedza nabyta, umiejętność zdobywania, przechowywania i odzyskiwania informacji, definiowanie pojęć, znajomość konwencjonalnych standardów zachowań, itp. Informacja w orzeczeniu o „obniżonej inteligencji werbalnej” będzie odnosiła się właśnie do powyższych umiejętności, czyli np. o mniejszej niż normatywna wiedzy ogólnej posiadanej przez ucznia, problemach w rozumieniu pojęć, itp.

Strefa bezsłowna (inne określenia: skala bezsłowna, inteligencja niewerbalna, sfera wykonawcza) – mierzona równolegle do strefy słownej. Odnosi się do bardziej praktycznych umiejętności, takich jak: spostrzeganie wzrokowe, umiejętność pracy pod presją czasu, szybkość procesów umysłowych, koncentracji uwagi, zdolności uczenia się czy koordynacji wzrokowo ruchowej. Określenie „niższe wyniki na skali bezsłownej” dają informację, że uczeń (w porównaniu do normy wiekowej) ma niższą koncentrację uwagi, potrzebuje więcej czasu na przeanalizowanie informacji czy szybciej męczy się przy wykonywaniu zadania.

Nieharmonijny rozwój (inne określenia: nieharmonijny profil, dysharmonie rozwojowe) – rozbieżność między wynikami testu w skali inteligencji słownej i bezsłownej. Możemy spotykać się też z określeniami „przewagi” jednej sfery nad drugą.

Lateralizacja jednorodna (prawo lub lewostronna) – dominacja jednej ze stron ciała nad drugą, związana z dominacją jednej półkuli mózgowej nad drugą. Zatem lateralizacja jednorodna prawostronna będzie świadczyła o dominacji prawej ręki, prawej nogi czy prawego oka nad lewą stroną ciała (i wynika z dominacji lewej półkuli), a lateralizacja lewostronna odwrotnie. Jest zupełnie naturalnym procesem nietraktowanym jako zaburzenie.

Laterializacja niejednorodna (skrzyżowana) – dominujące są narządy ruchu i zmysłów po obu stronach ciała. Określenie „lateralizacja niejednorodna” w kontekście ucznia może świadczyć np. o tym, że ma on zaburzenia koordynacji oko-ręka (widać to np. w niekształtnych literach, nierównych odstępach przy pisaniu, zmianie wielkości liter, itp.). Występuje u bardzo dużej części populacji, nie jest traktowana jako zaburzenie.

Myślenie indukcyjne – umiejętność rozumowania oparta na zauważaniu konkretów i wyciąganiu uogólnionych wniosków na ich podstawie. Tak zwane myślenie „od szczegółu do ogółu”.

Myślenie dedukcyjne – przeciwieństwo myślenia indukcyjnego, czyli rozumowanie oparte na wyciąganiu fragmentarycznych informacji w oparciu o uogólnienia, czyli „od ogółu do szczegółu”.

Myślenie dedukcyjne i indukcyjne to umiejętności, które „wymieniają się” w naszej głowie i na co dzień korzystamy z jednego i drugiego, na podstawie tych procesów tworzymy wnioski na temat otaczającego nas świata. W orzeczeniach możemy spotkać zapis odnoszący się np. do „przewagi myślenia indukcyjnego nad dedukcyjnym”, co będzie oznaczało, że u danego ucznia występuje tendencja do wnioskowania opartego tylko na jednym sposobie analizowania.

Szkoła może prosić o wyjaśnienia lub stanowisko poradni

Poradnia psychologiczno- pedagogiczna to „naturalny sprzymierzeniec” szkoły i instytucja, która w razie problemów powinna wspierać nauczycieli i specjalistów. W razie wątpliwości czy niejasności dotyczących zapisów z orzeczeń zawsze możemy zwrócić się do nich po pomoc w dokładniejszym wyjaśnieniu tych dokumentów.