Jak napisać opinię o uczniu do poradni psychologiczno- pedagogicznej? Wskazówki dla nauczycieli

W codziennej pracy szkoły niejednokrotnie zdarza się że różne instytucje, w tym poradnie psychologiczno- pedagogiczne, zwracają się z prośbą o sporządzenie opinii na temat ucznia. Taka opinia stanowi ważne źródło informacji w procesie diagnozowania i zaplanowania wsparcia ucznia. O ile prawo oświatowe nakłada na szkoły obowiązek wydania takiej opinii na wniosek poradni lub rodzica, o tyle nie określa zasad jej sporządzania. Jak więc napisać taką opinię zgodnie z obowiązującymi przepisami i dobrymi praktykami?

Dlaczego poradnie psychologiczno- pedagogiczne zwracają się do szkół z prośbą o opinię?

Poradnie psychologiczno- pedagogiczne są zobowiązane do podejmowania działań w zakresie wsparcia psychologicznego, pedagogicznego, a także do przeprowadzania diagnozy problemów uczniów. Szkoła jest miejscem, w którym uczeń spędza dużą część swojego czasu, dlatego nauczyciele mogą dostarczyć rzetelnych informacji o jego funkcjonowaniu w różnych aspektach- edukacyjnym, społecznym i emocjonalnym.

Podstawa prawna wydania opinii o uczniu

W myśl przepisów prawa oświatowego, szkoła zobowiązana jest do wydania opinii o uczniu na wniosek rodzica lub poradni psychologiczno- pedagogicznej.

Zgodnie z §.5 ust. 5 rozporządzenia MEN z 01.02.2013r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno- pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych w celu uzyskania informacji o problemach dydaktycznych i wychowawczych dziecka albo pełnoletniego ucznia poradnia może zwrócić się do dyrektora odpowiednio przedszkola, szkoły lub placówki, do której dziecko albo pełnoletni uczeń uczęszcza, o wydanie opinii przez nauczycieli, wychowawców, grup wychowawczych lub specjalistów, informując o tym osobę składającą wniosek.

Z kolei §7ust.2 Rozporządzenia MEN z 07.09.2017r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno- pedagogicznych stanowi, że w celu uzyskania informacji o sytuacji dydaktycznej i wychowawczej dziecka lub ucznia, przewodniczący zespołu może zwrócić się do właściwego dyrektora z prośbą o wydanie opinii przez nauczycieli, wychowawców, grup wychowawczych lub specjalistów, prowadzących zajęcia z dzieckiem lub uczniem, informując o tym wnioskodawcę. Dokument wydaje się w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania przez dyrektora prośby o wydanie opinii. Kopię opinii przekazuje się rodzicom dziecka lub ucznia lub pełnoletniemu uczniowi. O wydanie opinii może również zwrócić się wnioskodawca.

Przepisy nie regulują sposobu przygotowania takiej opinii- pozostawiają to do uregulowania w placówce. Oznacza to, że dana placówka powinna opracować własne wytyczne i zasady sporządzania opinii o uczniach, uwzględniając:

– cele i zadania przedszkola, szkoły,

– zasady współpracy z rodzicami,

– organizację współdziałania z poradniami i innymi instytucjami.

Kto powinien napisać opinię do poradni?

Opinię do poradni najczęściej sporządza wychowawca klasy, mający najczęściej najpełniejszy obraz sytuacji ucznia w szkole. Jeśli jednak opis funkcjonowania ucznia ma dotyczyć specyficznych trudności, np. w nauce konkretnego przedmiotu warto, aby dany nauczyciel współpracował z wychowawcą przy jej tworzeniu. W niektórych przypadkach opinię może wspólnie przygotować zespół nauczycieli specjalistów szkolnych , takich jak pedagog czy psycholog, aby była ona bardziej kompleksowa i rzetelna.

Kluczowa tematyka , proponowana struktura

Chociaż nie istnieją sztywne wytyczne co do formy opinii, warto uwzględnić w niej elementy, które sprawią ,że będzie kompletna i użyteczna dla poradni. Powinno z niej wynikać , jakie są najważniejsze problemy i trudności ucznia, ale również np. jakie podejście najlepiej się sprawdza, co pomaga dziecku zapamiętywać informacje, wyciszać emocje itp.

Opinia powinna zawierać w szczególności:

1. Dane podstawowe: imię i nazwisko ucznia, klasa, data urodzenia, nazwa szkoły, imię i nazwisko wychowawcy/nauczyciela, który sporządza opinię.

2. Opis sytuacji szkolnej ucznia:

– funkcjonowanie edukacyjne: funkcjonowanie ucznia w zakresie osiągnięć edukacyjnych, trudności w nauce, zaangażowania w proces dydaktyczny. Należy wskazać, czy uczeń ma problemy z przyswajaniem materiału, czy wymaga dodatkowego wsparcia w nauce oraz jakie metody pracy z uczniem są stosowane przez nauczycieli,

– funkcjonowanie społeczne: opis relacji ucznia z rówieśnikami, nauczycielami oraz innymi pracownikami szkoły. Czy uczeń ma przyjaciół, jak radzi sobie w sytuacjach konfliktowych, czy angażuje się w życie społeczności szkolnej?

– funkcjonowanie emocjonalne: ocena zachowania ucznia w sytuacjach stresowych, jego reakcje na trudności, poziom motywacji zaangażowania. Warto również uwzględnić, czy uczeń przejawia problemy emocjonalne, np. nadmierny stres, niepokój.

3. Opis działań podjętych przez szkołę: wskazanie, jakie kroki zostały podjęte przez nauczycieli

w celu wsparcia ucznia? Czy uczeń korzysta z dodatkowych zajęć, z pomocy psychologicznej, pedagogicznej, logopedycznej, ze wsparcia innych specjalistów? Jakie efekty przyniosły dotychczasowe działania?

4. Opinia na temat potrzeb ucznia: w oparciu o obserwację, nauczyciel określa , jakie są aktualne potrzeby ucznia w zakresie wsparcia edukacyjnego, społecznego i emocjonalnego. Jest to ważny element opinii, który pozwala poradni na podjęcie właściwych działań.

5. Wnioski i rekomendacje: na zakończenie opinii nauczyciel może sformułować wnioski dotyczące sytuacji ucznia oraz zaproponować ewentualne rekomendacje do dalszego postępowania.

Przewodnik krok po kroku do opracowania opinii

Przed przystąpieniem do sporządzenia opinii, nauczyciel powinien zebrać wszystkie dostępne informacje o uczniu. Należy przejrzeć dokumentację oraz skonsultować się z innymi nauczycielami, specjalistami pracującymi w szkole (np. pedagogiem, psychologiem) oraz rodzicami ucznia.

W opinii należy unikać subiektywnych ocen i osądów. Opisując zachowanie ucznia warto posługiwać się konkretami, np. Uczeń często nie jest w stanie skupić uwagi na zadaniu dłużej niż 10 minut”” zamiast ,, Uczeń jest bardzo nieskupiony”. Ważne jest to, aby przedstawiać fakty.

Wskazując na trudności ucznia, należy zwrócić uwagę na jego mocne strony, umiejętności , sukcesy, aby zachować balans i unikać stygmatyzacji.

Podczas pisania opinii warto zwrócić uwagę na to, czy stosowany język, styl i słownictwo są przejrzyste, czytelne nie tylko dla pracowników poradni, ale również rodziców lub pełnoletniego ucznia.

Należy pamiętać, że opinia o uczniu zawiera dane wrażliwe, dlatego należy przygotować ją z zachowaniem zasad poufności i zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych.

Najczęściej popełniane błędy przy sporządzaniu szkolnej opinii o uczniu

1. Brak konkretów: unikaj ogólników i subiektywnych stwierdzeń. Zamiast pisać ,, Uczeń jest niegrzeczny”, podaj konkretne sytuacje np. ,, Uczeń wielokrotnie przerywa zajęcia, wchodzi w konflikty z innymi uczniami podczas pracy w grupie”.
2. Niedostateczna diagnoza: opinie, które nie zawierają pełnego opisu sytuacji ucznia, mogą być niewystarczające dla poradni. Należy uwzględnić wszystkie aspekty funkcjonowania ucznia w szkole, aby poradnia mogła właściwie zrozumieć jego sytuację.
3. Zbędne specjalistyczne terminy: nieuzasadnione używanie terminów psychologicznych czy pedagogicznych może sprawić ,że opinia stanie się niezrozumiała.
4. Zbyt negatywny ton: podkreślanie jedynie trudności ucznia może mieć niekorzystny wpływ na dalsze postępowanie. Ważne jest, aby wskazać również jego mocne strony, to w czym sobie radzi.
5. Pomijanie działań szkoły: opinia powinna zawierać opis wszystkich działań podjętych przez szkołę. Brak takich informacji może sugerować, że szkoła nie podjęła prób wsparcia ucznia.

Warto dodać, że w razie jakichkolwiek trudności dotyczących opracowania dokumentu, nauczyciele mogą skorzystać ze wsparcia specjalistów poradni.

E Pedagogika -M. Wysocka, M. Czarnocka; zebrała Beata Włodarczyk