Spotkanie on-line z Dyrektorami Szkół i przedszkoli z powiatu pajęczańskiego organizowane przez wizytatorów KO w Łodzi Delegatura z siedzibą w Sieradzu odbyte w dniu 17.11.2021 r.

Spotkanie on-line

z Dyrektorami Szkół i przedszkoli z powiatu pajęczańskiego organizowane przez wizytatorów KO w Łodzi Delegatura z siedzibą w Sieradzu odbyte w dniu 17.11.2021 r.

Wybrane zagadnienia z pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej

Często pojawiają się jednak wątpliwości – czy wskazane w zaleceniach zajęcia powinny być zajęciami rewalidacyjnymi czy specjalistycznymi? Co odróżnia zajęcia rewalidacyjne i zajęcia specjalistyczne.

Zajęcia rewalidacyjne i zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej to odrębne formy wsparcia. Przede wszystkim należy pamiętać, że:

• • organizuje się je na podstawie odrębnych przepisów,

• • podstawą do ich organizacji są inne potrzeby uczniów,

• • czas ich trwania różni się od siebie,

• • od nauczycieli, którzy je prowadzą, wymaga się innych kwalifikacji.

Podstawa prawna do organizacji zajęć

Pierwsza różnica pomiędzy zajęciami rewalidacyjnymi i zajęciami z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej wynika z prawnej podstawy ich organizacji. Zajęcia rewalidacyjne organizuje się dla uczniów z niepełnosprawnością, zaś zajęcia specjalistyczne – dla wszystkim uczniów objętych pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Zorganizowanie tych pierwszych jest obowiązkowe, jeżeli tylko uczeń posiada orzeczenie wydane przez poradnię. Wymiar zajęć określono w rozporządzeniu MEN z 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach. Dyrektor nie może ani odmówić zorganizowania tych zajęć ani zmniejszyć ich wymiaru.

Inaczej jest w przypadku zajęć specjalistycznych. Żadne przepisy nie określają ich wymiaru. W praktyce oznacza to tyle, że o tygodniowym wymiarze tych zajęć decyduje dyrektor działając we współpracy z organem prowadzącym.

Zajęcia rewalidacyjne są formą wsparcia kierowaną wyłącznie do uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego wydanym ze względu na niepełnosprawność. Natomiast pomoc psychologiczno- pedagogiczna jest udzielana wszystkim, niezależnie od tego czy posiadają orzeczenie czy też nie.

Od tego, czy mamy do czynienia z zajęciami rewalidacyjnymi czy specjalistycznymi zależy również to, jakie kwalifikacje musi posiadać nauczyciel.

Zajęcia rewalidacyjne prowadzą specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie do zakresu niepełnosprawności dziecka.

Z kolei zajęcia specjalistyczne mogą prowadzić nauczyciele posiadający kwalifikacje zgodne z rodzajem prowadzonych zajęć.

Co oznacza to w praktyce? Przykładowo, w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego dla dziecka słabowidzącego znalazło się zalecenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. Mimo że nazwa tych zajęć sugeruje, że to zajęcia specjalistyczne, to powinien prowadzić je specjalista z przygotowaniem w zakresie tyflopedagogiki, a czas ich trwania wynosi 60 minut

 

Rodzaje zajęć rewalidacyjnych i zajęć specjalistycznych

Zajęcia rewalidacyjne organizuje się dla uczniów z niepełnosprawnością. W ramach zajęć rewalidacyjnych w IPET należy uwzględnić w szczególności rozwijanie umiejętności komunikacyjnych przez:

1. 1. naukę orientacji przestrzennej i poruszania się oraz naukę systemu Braille’a lub innych alternatywnych metod komunikacji – w przypadku ucznia niewidomego;

1. 1. naukę języka migowego lub innych sposobów komunikowania się, w szczególności wspomagających i alternatywnych metod komunikacji (AAC) – w przypadku ucznia niepełnosprawnego z zaburzeniami mowy lub jej brakiem;

1. 1. zajęcia rozwijające umiejętności społeczne, w tym umiejętności komunikacyjne – w przypadku ucznia z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera.

Nie jest to oczywiście katalog zamknięty. Zajęcia rewalidacyjne mogą dotyczyć również innego zakresu specjalistycznego wsparcia, jakiego wymaga niepełnosprawne dziecko.

Zajęcia specjalistyczne organizuje zarówno dla uczniów z niepełnosprawnością, jak i dla uczniów wymagających wsparcia z innych przyczyn. Katalog przesłanej uzasadniających objęcie ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną wskazano w § 2 ust. 2 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Potrzeba objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną wynika w szczególności:

• • z niepełnosprawności;

• • z niedostosowania społecznego;

• • z zagrożenia niedostosowaniem społecznym;

• • z zaburzeń zachowania lub emocji;

• • ze szczególnych uzdolnień;

• • ze specyficznych trudności w uczeniu się;

• • z deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych;

• • z choroby przewlekłej;

• • z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych;

• • z niepowodzeń edukacyjnych;

• • z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi;

• • z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą.

Co ważne, katalog ten ma charakter otwarty. Prawodawca posłużył się formułowaniem „w szczególności”. Oznacza to, że udzielanie wsparcia może wynikać także z innych potrzeb ucznia.

Zajęcia specjalistyczne mogą być organizowane w formie zajęć: 

• • korekcyjno-kompensacyjnych,

• • logopedycznych,

• • rozwijających kompetencje emocjonalno-społeczne

• • innych zajęć o charakterze terapeutycznym

(§ 6 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej).

Trzeba zauważyć, że w odniesieniu do rodzajów zajęć organizowanych dla uczniów z niepełnosprawnością, czasami trudno jest uzasadnić, dlaczego jedne zajęcia są rewalidacyjnymi, inne specjalistycznymi. Pamiętajmy, że uczeń jest całością i oddziaływania wobec niego należy traktować kompleksowo.

Podsumowanie, czyli zajęcia rewalidacyjne i specjalistyczne w krótkim zestawieniu

Podstawowym, ogólnym celem zajęć rewalidacyjnych jest takie oddziaływanie na ucznia, aby osiągnął najwyższy dla siebie stopień sprawności. Dlatego właśnie są to zajęcia zarezerwowane dla uczniów z niepełnosprawnością. Dzięki oddziaływaniom o charakterze terapeutycznym, usprawniającym czy korekcyjnym ma dochodzić u nich bowiem do niwelowania deficytów.

Z kolei zajęcia specjalistyczne to zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Są zatem dedykowane nie tylko uczniom z niepełnosprawnością, ale wszystkim, u których stwierdzono konkretne potrzeby rozwojowe bądź edukacyjnych. Innymi słowy – dla ucznia z orzeczeniem wydanym z powodu niepełnosprawności, organizowane są zarówno zajęcia rewalidacyjne, jak i zajęcia specjalistyczne. Natomiast dla ucznia nieposiadającego orzeczenia organizuje się wyłącznie zajęcia specjalistyczne.

	Zajęcia rewalidacyjne	Zajęcia specjalistyczne
Podstawa prawna organizacji	Rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym Rozporządzenie MEN z 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół	Rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
Uczestnicy	uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność	uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność
Czas trwania zajęć	60 minut	45 minut
Wymiar zajęć	Co najmniej 2 godziny tygodniowo	Ustala dyrektor działający zgodnie z ustaleniami zespołu nauczycieli i specjalistów, w porozumieniu z organem prowadzącym
Kwalifikacje nauczycieli	Zgodne z rodzajem niepełnosprawności ucznia	Zgodne z rodzajem prowadzonych zajęć

 

Czy realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu można odroczyć na kolejne lata

 

Zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego powinny być realizowane w sposób umożliwiający osiągniecie celów rozwojowych i terapeutycznych, uwzględniający harmonijny i wszechstronny rozwój dziecka we wszystkich obszarach – fizycznym, poznawczym, społecznym, emocjonalnym. O wymiarze godzin wsparcia i czasie ich trwania decyduje zespół nauczycieli i specjalistów, z uwzględnieniem zaleceń w orzeczeniu.

 

Orzeczenie określa potrzeby na chwilę wydania dokumentu…

Orzeczenie jest opisem funkcjonowania dziecka w czasie, kiedy wydawany jest dokument. Zalecane w nim formy wsparcia są planowane z jednej strony na podstawie wyników aktualnie przeprowadzonych diagnoz, z drugiej – w perspektywie długoterminowej (orzeczenie jest zazwyczaj wydawane na cały etap edukacyjny), z uwzględnieniem przewidywanych potrzeb dziecka związanych z niepełnosprawnością. Potrzeby te jednak mogą się zmieniać w czasie i pod wpływem udzielanego dziecku wsparcia. Nie mogą więc stanowić „uniwersalnego” planu na cały okres pobytu dziecka w przedszkolu – stąd obowiązek prowadzenia wielospecjalistycznych ocen i modyfikowania IPET odpowiednio do zmieniających się potrzeb dziecka.

Dziecko z trudnościami w rozwoju mowy – jeśli w ciągu 2 lat wyrówna deficyty w tym zakresie, może nie wymagać pracy z logopedą, więc bez sensu byłoby kontynuowanie zajęć logopedycznych, nawet jeśli zostały one wcześniej zalecone w orzeczeniu. W związku z tym zespół, opracowując „pierwszy” IPET powinien uwzględnić wszystkie zalecenia w orzeczeniu, planując ich organizację i modyfikując je w zależności od wyników wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dziecka i postępów rozwojowych dziecka.

W toku prowadzonych kontroli dotyczących organizacji kształcenia specjalnego zgodnie z orzeczeniem zazwyczaj sprawdzano, czy dziecko ma zapewnione wszystkie zalecane w orzeczeniu formy wsparcia.

Według mojej opinii jest to podejście, które nie uwzględnia merytorycznych przesłanek pracy z danym dzieckiem i nie uwzględnia potencjalnych zmian w rozwoju dziecka uzasadniających np. wskazanie do zaprzestania prowadzenia określonej formy wsparcia np. w sytuacji, gdy dziecko już nie wymaga określonych zajęć. Ważne żeby modyfikować IPET

… ale trzeba uwzględniać też potrzeby dziecka

Jednocześnie, jeśli jest to uzasadnione potrzebami dziecka, to powinno ono otrzymać kompleksowe wsparcie w każdej ze sfer wymagających stymulacji, wspomagania, oddziaływań rewalidacyjnych – również w przypadku, gdy nie wskazano określonej formy wsparcia w orzeczeniu, ale zespół rozpozna potrzeby dziecka w tym zakresie.

Należy przy tym mieć na uwadze wszechstronny, zintegrowany i zrównoważony rozwój dziecka, w tym świadomość, że niektóre działania mogą  być podjęte dopiero na bazie wcześniej osiągniętych umiejętności, ale żeby je opanować dziecko musi jednocześnie uzyskać wsparcie w kilku sferach

 

Zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niedostosowanych społecznie

Zgodnie z przepisami, dla uczniów z niepełnosprawnością zapewnia się zajęcia rewalidacyjne. Obowiązek organizacji tych zajęć powstaje wraz z dostarczeniem do szkoły orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Takie orzeczenie wydaje się jednak nie tylko z powodu niepełnosprawności. Kształceniem specjalnym obejmuje się przecież także dzieci i młodzież z niedostosowaniem społecznym oraz zagrożonym niedostosowaniem społecznym. Czy tym uczniom również przysługują godziny zajęć rewalidacyjnych?

• • Jakie zajęcia organizuje się dla uczniów z niedostosowaniem i zagrożonych niedostosowaniem społecznym

Zajęcia rewalidacyjne organizuje się tylko dla uczniów z niepełnosprawnością. Wynika to jednoznacznie z:

• • 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia MEN z 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2019 r. poz. 639 ze zm.),

• • 1 pkt 1-3 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1309).

Inne rodzaje zajęć dla uczniów z niedostosowaniem lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym

Dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niedostosowanie społeczne organizuje się oddziaływania o charakterze resocjalizacyjnym. Natomiast dla ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – zajęcia o charakterze socjoterapeutycznym. Wynika to z § 6 ust. 1 pkt 2 lit b i c z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1309).

Dlaczego zajęcia rewalidacyjne nie są organizowane dla uczniów niedostosowanych społecznie

Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym, tak samo, jak uczeń niedostosowany społecznie, nie jest osobą z niepełnosprawnością. Owszem, wymagają stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, dlatego otrzymują orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Jednak ich problemy nie stanowią o niepełnosprawności. Natomiast zajęcia rewalidacyjne są przewidziane właśnie dla uczniów z niepełnosprawnością.

W § 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1309), rozłącznie określono grupy uczniów

• • z niepełnosprawnością,

• • niedostosowanych społecznie,

• • zagrożonych niedostosowaniem społecznym

– z uwagi na przyczynę wydania orzeczenia.

W treści rozporządzenia wskazano również zróżnicowane formy oddziaływań dla tych grup uczniów. Wobec uczniów:

• • z niepełnosprawnością – są to oddziaływania rewalidacyjne,

• • niedostosowanych społecznie – działania o charakterze resocjalizacyjnym,

• • zagrożonych niedostosowaniem społecznym – działania o charakterze socjoterapeutycznym.

Uczniowie niedostosowani społecznie i zagrożeni niedostosowaniem społecznym nie są uczniami z niepełnosprawnością. W związku z tym nie organizuje się dla nich zajęć rewalidacyjnych

Rodzaje zajęć organizowane ze względu na przyczynę wydania orzeczenia
Podstawa wydania orzeczenia	niepełnosprawność	niedostosowanie społeczne	zagrożenie niedostosowaniem społecznym
Rodzaj zajęć	zajęcia rewalidacyjne	zajęcia o charakterze resocjalizacyjnym	zajęcia o charakterze socjoterapeutycznym

 

Rodzaje zajęć w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Pomoc psychologiczno- pedagogiczna w szkole podstawowej jest udzielana:

• • w trakcie bieżącej pracy z uczniem

• • poprzez zintegrowane działania nauczycieli i specjalistów

• • w różnych formach zajęć, m.in. jako:

1. 1. Zajęcia rozwijające uzdolnienia, które organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych.

1. 1. Zajęcia rozwijające umiejętność uczenia się przeznaczone są dla uczniów, którzy mają trudności w planowaniu, w organizacji nauki własnej, dobieraniu metod i technik uczenia się. W trakcie tych zajęć uczniowie poznają sposoby na zwiększenie skuteczności i efektywności uczenia się. Spektrum Autyzmu w tym ZA

1. 1. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze wspierają uczniów, którzy z różnych względów potrzebują czasu na uzupełnienie materiału dydaktycznego omawianego na zajęciach (np. długotrwała choroba czy powrót z zagranicy).

W zależności od rozpoznanych trudności uczniowie mogą przyswajać treści edukacyjne z poszczególnych przedmiotów lub usprawniać zaburzone funkcje.

1. 1. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, w tym ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się.

1. 1. Zajęcia logopedyczne pomogą uczniom z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych.

1. 1. Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne przewidziane są dla uczniów przejawiających trudności w funkcjonowaniu społecznym. To grupa uczniów, którzy mają trudności adaptacyjne, problemy z koncentracją uwagi, nie potrafią podporządkować się ustalonym zasadom.

1. 1. Inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, a także dla mających problemy w funkcjonowaniu w szkole oraz z aktywnym i pełnym uczestnictwem w życiu szkoły. Dyslektycy , spektrum autyzmu , zaburzenia przetwarzania słuchowego

 

Podstawa prawna na 1 stycznia 2021 r.:

• • Rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (tekst jednolity z 9 lipca 2020 r.).

 

Przepisy prawa oświatowego obligują szkołę do pomocy uczniom

Zasady pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi w szkole określa rozporządzenie MEN z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Akt ten nakłada na szkołę nie tylko obowiązek rozpoznawania i zaspokajania indywidualnych możliwości, potrzeb rozwojowych oraz edukacyjnych uczniów, ale też zobowiązuje do stwarzania warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa wychowanków w życiu szkoły oraz w środowisku społecznym.

Celem właściwego zorganizowania pracy z uczniem konieczne jest również dotarcie do genezy i podłoża występujących problemów. Osobą, do której należy planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, we współpracy z nauczycielami i specjalistami, jest zazwyczaj wychowawca klasy. Dyrektor może jednak wskazać inną osobę, która będzie wykonywała powyższe zadania.

Dla jakich uczniów należy organizować pomoc psychologiczno- pedagogiczną

Przepisy wskazują wprost jakich uczniów w szkole dotyczy pomoc psychologiczno- pedagogiczna. Potrzeba objęcia wychowanków pomocą powinna w szczególności wynikać:

• • z niepełnosprawności ucznia,

• • z niedostosowania społecznego,

• • z zagrożenia niedostosowaniem społecznym,

• • z zaburzeń zachowania lub emocji,

• • ze szczególnych uzdolnień,

• • ze specyficznych trudności w uczeniu się,

• • z deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych,

• • z choroby przewlekłej,

• • z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych,

• • z niepowodzeń edukacyjnych,

• •  z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi,

• • z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą.

Trzeba pamiętać, że pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole nie może być planowana wyłącznie w oparciu o postanowienia dyrektora, wychowawcy, nauczycieli uczących czy zespołu specjalistów. Powinna być ona organizowana i udzielana we współpracy z:

• • rodzicami lub prawnymi opiekunami uczniów,

• • poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi,

• • placówkami doskonalenia nauczycieli,

• • innymi szkołami i placówkami,

• • organizacjami pozarządowymi, innymi instytucjami oraz podmiotami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Warunki współpracy szkoły z ww. podmiotami zawsze uzgadnia dyrektor szkoły. Zgoda na objęcie pomocą ucznia jest równoznaczna z udziałem dziecka w proponowanych zajęciach.

Jakie formy pomocy może uzyskać dziecko
Forma pomocy	Objaśnienie	Liczba uczestników i czas trwania zajęć
Klasa terapeutyczna	Klasy terapeutyczne organizuje się dla uczniów wymagających dostosowania organizacji i procesu nauczania oraz długotrwałej pomocy specjalistycznej z uwagi na trudności w funkcjonowaniu w szkole lub oddziale wynikające z zaburzeń rozwojowych lub ze stanu zdrowia. Do klasy terapeutycznej są przyjmowani uczniowie posiadających opinię poradni, z której wynika potrzeba objęcia ich tą formą pomocy. Zajęcia w klasach terapeutycznych prowadzą nauczyciele właściwych zajęć edukacyjnych. Nauczanie w klasach terapeutycznych jest prowadzone według realizowanych w danej szkole programó nauczania, z dostosowaniem metod i form ich realizacji do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów.	Liczba uczniów w klasie terapeutycznej nie może przekraczać 15. Do klas terapeutycznych, za zgodą organu prowadzącego szkołę, w ramach posiadanych środków, mogą uczęszczać uczniowie innej szkoły, z uwzględnieniem przepisów art. 39 ust. 2–4 ustawy. Nauka ucznia w klasie terapeutycznej trwa do czasu złagodzenia albo wyeliminowania trudności w funkcjonowaniu ucznia w szkole lub oddziale, stanowiących powód objęcia ucznia pomocą w tej formie.
Zajęcia rozwijające uzdolnienia	Organizuje się je dla uczniów przejawiających szczególne uzdolnienia. Rozpoznania zazwyczaj dokonują nauczyciele realizujący zajęcia z uczniami, którzy dostrzegają wysokie możliwości wychowanków.	Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 8, czas trwania pojedynczej jednostki to 45 minut.
Zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się	Organizuje się je dla uczniów w celu podnoszenia efektywności uczenia się. Prowadzą je nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie do  prowadzenia tego rodzaju zajęć.	Zajęcia te trwają 45 minut.
Zajęcia dydaktyczno-wyrównawczne	Obejmują uczniów mających trudności w nauce. Ci, którzy nie są w stanie sprostać wymaganiom edukacyjnym wynikającym z podstawy programowej na danym etapie kształcenia, podczas pracy z nauczycielem wyrównują braki z danego przedmiotu (np. z języka polskiego, matematyki, języka obcego). Jeśli jest taka potrzeba, jeden uczeń może uczęszczać na różne zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze.	Liczba uczestników zajęć nie może być większa niż 8. Czas trwania zajęć to 45 minut.
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne	Są organizowane dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, w tym specyficznymi trudnościami w uczeniu się.  Najważniejszym celem zajęć jest stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego uczniom z utrudnieniami rozwojowymi. Praca terapeutyczna ponadto polega zarówno na umożliwieniu uczniom opanowania podstawowych umiejętności czytania oraz pisania, jak też na rozpoznaniu i usuwaniu przyczyn niepowodzeń szkolnych, w tym ryzyka trudności specyficznych. Zajęcia obejmują także wyrównywanie braków w zakresie edukacji z poszczególnych przedmiotów, niwelowanie napięć emocjonalnych oraz rozwijanie pozytywnej motywacji do pracy.	Zajęcia trwają 45 minut, liczba uczestników nie może przekraczać 5. Pobierz: przykład metryczki do teczki lub segregatora z diagnozami wydawanymi przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne
Zajęcia logopedyczne	Do tego typu zajęć kwalifikowani są uczniowie z deficytami kompetencji i zaburzeniami sprawności językowych. Terapia logopedyczna prowadzona w szkole ogólnodostępnej nie ogranicza się wyłącznie do pomocy dziecku w przezwyciężeniu jego problemów komunikacyjnych. Logopeda obowiązany jest bowiem do ścisłej współpracy z nauczycielami i rodzicami dziecka. Stały kontakt, przekazywane systematycznie porady i wskazówki do pracy poza godzinami zajęć specjalistycznych, dają większe szanse na pokonanie zaistniałych trudności i mogą w znacznym stopniu skrócić czas trwania terapii logopedycznej. Logopeda, pracując z dzieckiem, powinien prowadzić stały monitoring postępów dziecka, pozwalający na bieżące modyfikacje powziętego planu terapii.	Czas trwania zajęć to 45 minut, liczba uczestników nie może przekraczać 4.
Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne	Organizuje się dla uczniów przejawiających trudności w funkcjonowaniu społecznym.	Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 10, chyba że zwiększenie liczby uczestników jest uzasadnione potrzebami uczniów. Zajęcia powinny trwać 45 minut.
Inne zajęcia o charakterze terapeutycznym	Tego typu zajęcia organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi mającymi problemy w funkcjonowaniu w szkole oraz z aktywnym i pełnym uczestnictwem w życiu szkoły.	Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 10, czas trwania jednostki terapeutycznej – 45 minut.
Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu	Dotyczą uczniów szkół podstawowych oraz młodzieży ze szkół ponadpodstawowych. Prowadzone zajęcia powinny bazować na rozpoznanych mocnych stronach, predyspozycjach, zainteresowaniach i uzdolnieniach wychowanków. Realizacja programu musi wynikać ze zdiagnozowanego zapotrzebowania uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe. Podstawowe zadania to pomoc uczniom w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej, gromadzenie, aktualizacja oraz udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia. Zajęcia prowadzi nauczyciel lub specjalista posiadający kwalifikacje odpowiednie do prowadzenia danego typu zajęć.
Zindywidualizowana ścieżka kształcenia	Zindywidualizowaną ścieżkę kształcenia organizuje się dla uczniów, którzy mogą uczęszczać do szkoły, ale ze względu na trudności w funkcjonowaniu wynikające w szczególności ze stanu zdrowia, nie mogą realizować wszystkich zajęć edukacyjnych wspólnie z oddziałem szkolnym. Wymagają w związku z tym dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specjalnych potrzeb edukacyjnych. Podstawą zorganizowania zindywidualizowanej ścieżki kształcenia dla uczniów jest opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej. Zanim jednak zostanie wydana opinia poradni, szkoła zobowiązana jest do przygotowania stosownej dokumentacji. Powinna ona być dołączona do wniosku o wydanie ww. opinii.  Dokumentacja ta musi określać trudności w funkcjonowaniu ucznia w szkole, w przypadku ucznia obejmowanego zindywidualizowaną ścieżką kształcenia ze względu na stan zdrowia – także wpływ przebiegu choroby na funkcjonowanie ucznia w szkole oraz ograniczenia w zakresie możliwości udziału wychowanka w zajęciach edukacyjnych wspólnie z oddziałem szkolnym, opinię nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem dotyczącą jego funkcjonowania w szkole. Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie przez poradnię, ale we współpracy ze szkołą i rodzicami ucznia (lub pełnoletnim uczniem), analizy jego funkcjonowania uwzględniającej efekty udzielonej dotychczas przez szkołę pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Po spełnieniu ww. warunków specjaliści poradni opracowują opinię. Wydana przez poradnię opinia o zindywidualizowanej ścieżce kształcenia wskazuje: zakres, w jakim uczeń nie może brać udziału w zajęciach edukacyjnych wspólnie z odziałem szkolnym, okres objęcia ucznia zindywidualizowaną ścieżką kształcenia (nie dłuższy niż jeden rok szkolny), działania, jakie powinny być podjęte w celu usunięcia barier ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu szkoły. Dziecko chodzi na zajęcia z klasą, a dodatkowe, wskazane w opinii poradni przedmioty realizuje w kontakcie indywidualnym z nauczycielem.	Przepisy nie określają minimalnego ani maksymalnego wymiaru godzin zajęć realizowanych indywidualnie z uczniem. Dyrektor szkoły na wniosek rodziców, prawnych opiekunów lub pełnoletniego ucznia, ustala zatem tygodniowy wymiar godzin realizowanych indywidualnie, odnosząc się do potrzeb i możliwości psychofizycznych wychowanka. W organizacji zajęć uwzględnia także zalecenia wynikające z opinii poradni, jak też konieczność zrealizowania przez ucznia podstawy programowej. Zindywidualizowana ścieżka kształcenia jest realizowana, tak jak wszystkie inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w ramach godzin do dyspozycji dyrektora. Jeśli dyrektor nie dysponuje już takimi godzinami, powinien o nie wystąpić do organu prowadzącego. Nauczyciel prowadzący zajęcia zobowiązany jest do dostosowania metod oraz form realizacji programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych, edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia. Szczególnie należy uwzględnić potrzeby wychowanka wynikające z jego stanu zdrowia. Należy pamiętać, że indywidualnej ścieżki kształcenia nie organizuje się dla uczniów objętych kształceniem specjalnym lub indywidualnym nauczaniem.
Porady, konsultacje, warsztaty, szkolenia	Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole dotyczy również rodziców lub prawnych opiekunów uczniów, a także nauczycieli. Porady, konsultacje, warsztaty, szkolenia prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści. Ich działania mają zmierzać przede wszystkim do rozwijania umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy udzielanej uczniom. Ta forma wsparcia obejmować powinna także rozwiązywanie bieżących problemów wychowawczych i dydaktycznych.
Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego	Uczniowie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego w zależności od potrzeby korzystają z większości ww. form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Nie dotyczy ich zindywidualizowana ścieżka kształcenia, a zamiast zajęć korekcyjno- kompensacyjnych wspierani są zajęciami rewalidacyjnymi (nie organizuje się rewalidacji tylko dla uczniów, którzy posiadają  orzeczenie o kształceniu specjalnym ze względu na zagrożenie niedostosowaniem społecznym). Dodatkowo przepisy ogłoszone w sierpniu 2017 r. mówią o tym, że dzieci posiadające orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego mogą mieć wybrane zajęcia edukacyjne realizowane indywidualnie (jeden na jeden z nauczycielem) lub w małej grupie liczącej maksymalnie 5 uczestników. Potrzebę organizacji zajęć indywidualnych lub zajęć w małej grupie określa zespół nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniem w szkole. Zespół ten opracowuje dla ucznia indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET). Rodzice uczniów włączeni są w pracę zespołu. Potrzeby w tym zakresie mogą być również określone w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.Należy podkreślić jednak, że zalecenia w orzeczeniu poradni psychologiczno-pedagogicznej mogą, choć nie muszą wskazywać na zajęcia, które uczeń ma realizować indywidualnie lub w małej grupie. Jeśli jednak w orzeczeniu poradni znajdą się konkretne wskazania, co do realizacji tej formy wsparcia ucznia, szkoła obowiązkowo musi je uwzględnić w organizacji zajęć.	Przedmioty, które uczeń będzie miał realizowane indywidualnie lub w grupie do 5 osóbmuszązostać jasno określone w Indywidualnym Programie Edukacyjno-Terapeutycznym. Na wszystkie pozostałe zajęcia lekcyjne wychowanek powinien uczęszczać razem ze swoją klasą. IPET wskazuje także wszystkie inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielane uczniowi w szkole. Pobierz:  przykład metryczki do konstruowania Indywidualnego Programu Edukacyjno-Terapeutycznego (IPET)>>

 

IPET opracowuje zespół nauczycieli i specjalistów, którzy prowadzą zajęcia z uczniem

Dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego powołuje się osobny zespół, przy czym wychowawca, nauczyciel lub specjalista może być członkiem kilku zespołów.

Program opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny.

Pracę zespołu koordynuje najczęściej wychowawca oddziału, do którego uczęszcza uczeń albo jeśli tak zdecyduje dyrektor nauczyciel lub specjalista prowadzący zajęcia z uczniem. Praktyka szkolna pokazuje, że wcale nierzadko osobą koordynującą pracę zespołu jest pedagog szkolny, nawet w sytuacjach, gdy nie prowadzi on zajęć z uczniem. Należy pamiętać, że wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania ucznia zespół dokonuje w ciągu 30 dni od daty wpłynięcia orzeczenia do szkoły i na jej podstawie opracowuje Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny.

Wymiar godzin  poszczególnych form pomocy  psychologiczno-pedagogicznej dla ucznia ustala dyrektor placówki.

Szkoła ma obowiązek zapoznać rodziców ucznia z IPET, by mogli oni ustosunkować się do proponowanych form i sposobów pracy z uczniem oraz realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Po zatwierdzeniu, rodzice ucznia otrzymują kopię indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego wraz z wielospecjalistyczną oceną funkcjonowania dziecka.

Zespół nauczycieli i specjalistów realizuje wskazane w IPET formy pomocy

Spotkania zespołu w sprawie ucznia z orzeczeniem o kształceniu specjalnym, powinny odbywać się w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak niż dwa razy w roku szkolnym. Zespół co najmniej dwa razy w roku ma też obowiązek dokonać okresowej, wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia. Uwzględniać ona powinna analizę efektywności założonego i realizowanego programu pracy z dzieckiem wraz z oceną skuteczności pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Jeśli zaistnieje taka potrzeba, zespół dokonuje modyfikacji programu.

Dokonując oceny efektywności udzielonej uczniowi pomocy, należy poddać analizie m.in. formy i sposoby pracy z wychowankiem. Określić, czy były one skuteczne i w jakim zakresie. Jeśli nie udało się zrealizować pewnych zamierzeń, to również należy opisać jakich, w jakim zakresie i z jakich powodów. Koniecznie należy wskazać obszary, w których nastąpił rozwój, a w których nie ma postępu lub wręcz nastąpił regres w kompetencjach lub funkcjonowaniu ucznia. W zaleceniach natomiast ww. dokumentu należy wpisać, co zespół rekomenduje do dalszej pracy z uczniem.

Należy podkreślić raz jeszcze, że to właśnie w IPET oraz w wielospecjalistycznej ocenie poziomu funkcjonowania ucznia wskazuje się na potrzebę zajęć indywidualnych lub w grupie do 5 osób. Tylko na tej podstawie dyrektor szkoły może zwrócić się do organu prowadzącego o umożliwienie uczniowi korzystanie z tej formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Do wniosku dyrektora dobrze jest dołączyć również inną dokumentację ucznia, np.:

• • orzeczenie poradni psychologiczno-pedagogicznej,

• • IPET,

• • protokoły z zespołów zwoływanych w sprawie ucznia,

• • wnioski ze spotkań z rodzicami ucznia,

• • opinie nauczycieli i spostrzeżenia specjalistów.

 

Zebrała: Edyta Foltyńska-dyrektor PPP-P w Pajęcznie